Αναλυτικά:
Έχοντας, πλέον, σταματήσει το ποδόσφαιρο, πως αισθάνεσαι;
Ήταν κάτι που γνώριζα πως θα συμβεί. Τα τελευταία χρόνια με δεδομένα τα προβλήματα τραυματισμών που αντιμετώπισα, ήξερα πως πλησιάζει η μέρα που θα πρέπει να σταματήσω. Ήλπιζα ότι αυτό θα γινόταν στο φινάλε της σεζόν, αλλά τον Σεπτέμβριο και ενώ είχαμε 7-8 ακόμα αγώνες, ο γιατρός μου είπε ότι δεν μου επιτρέπει να αγωνιστώ ξανά. Εκείνη την στιγμή ήταν σκληρό, γιατί βρισκόμασταν σε δύσκολη θέση και χρειαζόμασταν κάποιες νίκες για να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε την παραμονή. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο. Την ίδια στιγμή καταλάβαινα ότι πλέον το σώμα μου δεν μου επιτρέπει να παίζω ποδόσφαιρο σε αυτό το επίπεδο. Είχα, όμως, από καιρό στο πίσω μέρος του μυαλού μου τη σκέψη πως αυτή η στιγμή πλησίαζε. Έτσι, ήμουν προετοιμασμένος, ως έναν βαθμό. Το είχα δουλέψει μέσα στο κεφάλι μου. Φυσικά, όταν ακούς τον γιατρό να σου λέει πως δεν μπορείς να αγωνιστείς άλλο, είναι σαν κάποιος να σε κλωτσάει στο πρόσωπο. Είναι πολλά τα συναισθήματα που πρέπει να διαχειριστείς για να βρεθείς στην απέναντι πλευρά. Να κάτσεις στην άκρη και να βλέπεις στα τελευταία ματς την ομάδα να υποφέρει, προσπαθώντας να αποφύγει τον υποβιβασμό. Είναι πολύ σκληρό να μην μπορείς να βοηθήσεις τον σύλλογο. Την ίδια περίοδο υποβλήθηκα σε μία επέμβαση και έκανα κάποια βήματα αποκατάστασης για να έχω και πάλι μία νορμάλ καθημερινότητα. Το περίμενα πολύ αυτό. Τα τελευταία 2,5 χρόνια ήταν δύσκολα, τόσο από πλευράς φυσικής κατάστασης όσο και πνευματικής διαχείρισης. Τώρα θέλω να ζήσω μία ήρεμη ζωή με την οικογένειά μου και από εκεί και πέρα να δω με τι άλλο μπορώ να ασχοληθώ στο μέλλον. Κάνω αρκετές σκέψεις αναφορικά με το συγκεκριμένο θέμα.
Πώς είναι η νέα σου καθημερινότητα;
Παρέμεινα κοντά στην ομάδα ως και το τέλος των προπονήσεων, μετά το φινάλε του πρωταθλήματος. Συνεχίζω την αποκατάστασή μου για να βρεθώ και πάλι σε καλή φυσική κατάσταση και μετά θέλω να περάσω χρόνο με την οικογένειά μου. Όταν έχεις τρία παιδιά έχεις αρκετή δουλειά για το σπίτι, αρκετά αθλήματα με τα οποία ασχολούνται. Προσπαθώ να είμαι καλός πατέρας, να βρίσκομαι στο πλευρό των παιδιών όχι μόνο ως φυσική παρουσία αλλά και πνευματικά. Όντας ποδοσφαιριστής, συγκεντρώθηκα όσο περισσότερο μπορούσα στο ποδόσφαιρο και κάποιες στιγμές όταν υποφέρεις στο χορτάρι, είναι δύσκολο να είσαι ο καλύτερος πατέρας. Τώρα, αισθάνομαι πως δεν έχω την ίδια πίεση και έτσι μπορώ να αφοσιωθώ περισσότερο στην οικογένειά μου.
Λένε πως όταν σταματήσει ένας ποδοσφαιριστής να αγωνίζεται, πρέπει να σκοτώσει τον ποδοσφαιριστή μέσα του. Συμφωνείς;
Ναι, είναι μία σωστή άποψη. Είναι κάτι που προσπαθώ να κάνω, ακόμα και αν κάποιες φορές υποφέρω. Όσο έκανα την αποκατάστασή μου μαζί με την υπόλοιπη ομάδα, κοιτούσα στον καθρέφτη και σκεφτόμουν ότι πρέπει να είμαι και πάλι υγιής για να αγωνιστώ, ακόμα και αν ήξερα ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Κάνει ζημιά στο μυαλό μου ότι πρέπει να συγκεντρωθώ σε έναν στόχο και να κάνω αποκατάσταση για να είμαι υγιής. Πιστεύω ότι μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα το αντιληφθώ καλύτερα πως αρχίζει μία καινούργια ζωή για μένα. Το πρωτάθλημα έχει τελειώσει λίγο καιρό και όντας στο πλευρό της ομάδας στις προπονήσεις και στους αγώνες, αισθανόμουν πως έχω ακόμα πράγματα να δώσω στον σύλλογο. Δεν έχω προλάβει να συνειδητοποιήσω τι έχει συμβεί. Τώρα πρέπει να κάνω ένα βήμα πίσω και να δω τι θα κάνω από εδώ και στο εξής.
Ποιες είναι οι σκέψεις που περνούν τώρα από το μυαλό σου και σε κάνουν να νιώθεις πιο δυνατός μετά τη δύσκολη απόφαση που χρειάστηκε να πάρεις;
Ως ποδοσφαιριστής δίνεις όλη σου την ενέργεια σε αυτό που κάνεις, ακολουθείς ένα όνειρο που έχεις από μικρό παιδί. Δεν είναι, μόνο, ότι πρέπει να πηγαίνεις καθημερινά στην προπόνηση ή στους αγώνες. Είναι θέμα τρόπου ζωής. Κάποιοι θα με πουν άρρωστο, αλλά από την πρώτη μέρα που έγινα επαγγελματίας, σκεφτόμουν όλη την εβδομάδα τον αγώνα που είχα στο τέλος της και προσπαθούσα να διατηρούμαι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Αυτόν τον τρόπο σκέψης πρέπει τώρα να αποβάλω και να σκεφτώ κάτι άλλο, όπως τα παιδιά μου ή μία άλλη δουλειά. Είναι μία πολύ μεγάλη αλλαγή στον τρόπο συμπεριφοράς, δεν έχω πια την ευκαιρία να βγω στο γήπεδο και να παλέψω με τους συμπαίκτες μου μέχρι θανάτου. Πρέπει να βρω άλλον τρόπο να εκφράσω όλα αυτά τα συναισθήματα που έχω. Ίσως, είναι μία καλή ιδέα να ξεκινήσω kick boxing! Πρέπει να προκαλέσω τον εαυτό μου. Θα δοκιμάσω κάτι διαφορετικό, χωρίς να ξέρω ακριβώς τι. Σίγουρα κάνω κάποιες σκέψεις για πράγματα που θέλω να δοκιμάσω αλλά θα αποφασίσω στο μέλλον.
Κάνοντας ένα βήμα πίσω και κοιτάζοντας με πιο καθαρό μυαλό την καριέρα σου, πως θα την περιέγραφες;
Νομίζω ότι έζησα τα πάντα. Πριν από κάποιο διάστημα ήρθαν από την Ολυμπιακή Επιτροπή και μου ζήτησαν να βάλω κάτω κάθε μέρα, κάθε μήνα της καριέρας μου από όταν ακόμα ήμουν παιδί. Να σκεφτώ τι συνέβη στη ζωή μου. Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα διαδικασία, γιατί δεν είχα κάνει ποτέ ξανά κάτι παρόμοιο. Με βοήθησε να καταλάβω τον τρόπο που όσα συνέβαιναν, επηρέαζαν την προσωπική μου ζωή αλλά και την καριέρα μου στο γήπεδο. Σε κάποιες ομάδες είσαι ο χειρότερος, οι ίδιοι οι οπαδοί της ομάδας σου σε βρίζουν και αυτό είναι δύσκολο να το διαχειριστείς. Είναι ένα πνευματικό τεστ, το οποίο και πρέπει να περάσεις με επιτυχία. Σε άλλες ομάδες είσαι ο καλύτερος και όλοι σε αποθεώνουν και σε στηρίζουν. Στην καριέρα μου πέρασα από όλα τα στάδια. Κάποιες φορές ήταν πραγματικά πολύ δύσκολα, υπέφερα. Ρωτούσα τον εαυτό μου αν είμαι αρκετά καλός, ένιωθα απλά να με πηγαίνει το ρεύμα. Μοιάζει εύκολο αλλά δεν είναι, χρειάζεται πολλή δουλειά. Έχω αναρωτηθεί πώς θα ήταν τα πράγματα αν είχα από τα πρώτα μου βήματα την πίστη στις δυνάμεις μου που αποκτούσα μέσα από τις εμπειρίες μου. Φυσικά και ποτέ δεν ξέρεις πώς θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, μόνο να φανταστείς. Είναι κάτι, όμως, αυτή η εμπειρία που μπορώ να το μεταφέρω στα νέα παιδιά. Τόσο μέσα στο γήπεδο, όσο και έξω από αυτό, έζησα τα πάντα. Η γυναίκα μου γέννησε τα παιδιά μας, κοντινοί μας άνθρωποι πέθαναν και όλα αυτά μου έδωσαν κάτι, μεγάλωσα ως προσωπικότητα. Υπήρξε μία περίοδος, όταν ήμουν στο Αμβούργο που μέσα σε δύο χρόνια υποβλήθηκα σε τρεις επεμβάσεις, πέθανε η πεθερά μου, γεννήθηκε ένα παιδί και χώρισαν οι γονείς μου. Ήταν ένα χάος. Όταν τα ζούσα όλα αυτά, δεν μπορούσα καλά – καλά να τα αντιληφθώ. Όσα συνέβαιναν έξω από το γήπεδο με επηρέαζαν, αλλά δεν το καταλάβαινα. Απορούσα, μόνο, γιατί στο ποδόσφαιρο πήγαιναν όλα στραβά. Πλέον, μπορώ να κοιτάξω πίσω και να κατανοήσω ότι αυτά τα δύο χρόνια ήταν απίστευτα, συνέβησαν τόσα πολλά τόσο στη δική μου ζωή όσο και στης γυναίκας μου, που μας επηρέασαν πάρα πολύ. Σταδιακά άρχισα να σκέφτομαι πως ό,τι και αν γίνει, έχουμε με την γυναίκα μου, ο ένας τον άλλον. Έκανα το καλύτερο που μπορούσα και σταμάτησα να σκέφτομαι τι θα συμβεί την επόμενη στιγμή.
Για εσάς τους ποδοσφαιριστές, είναι λίγο πιο έντονο το συναίσθημα ότι «πρέπει να ζήσετε την κάθε σας στιγμή γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να ξημερώσει»;
Ίσως, αλλά πιστεύω ότι πρόκειται για ένα καλό μάθημα για κάθε άνθρωπο. Κάθε άνθρωπος έχει δύσκολες περιόδους στη ζωή του. Κάποιες στιγμές πρέπει να φτάσεις πραγματικά βαθιά, μπορεί όλα να είναι σκατά, αλλά στο τέλος της ημέρας είναι η ζωή σου και πρέπει να αποφασίσεις τι θα κάνεις. Θα υπάρξουν φίλοι και δικοί σου άνθρωποι που θα προσπαθήσουν να βοηθήσουν. Όμως, δεν είναι αυτοί που θα σε βγάλουν από μία δύσκολη κατάσταση. Δεν είναι αυτοί που θα σε πάρουν από το χέρι για να σε βγάλουν έξω με άλλους ανθρώπους και να σε κάνουν να ζήσεις ξανά. Μπορεί μαζί τους να αισθάνεσαι πιο δυνατός, αλλά στο τέλος της ημέρας εσύ είσαι αυτός που πρέπει να πάρει την απόφαση και να προχωρήσει. Πρέπει να φανείς δυνατός, μόνο εσύ ξέρεις τον εαυτό σου σε βάθος. Έμαθα πολλά μέσα από τη διαδρομή μου και δεν θα άλλαζα τίποτα, γιατί κάθε βήμα μου δημιούργησε νέες προοπτικές, βοήθησε πολύ τόσο εμένα όσο, ελπίζω και άλλους ανθρώπους γύρω μου. Πιστεύω ότι στη ζωή πρέπει να πορευτείς με τις δυνάμεις σου, να μην κατηγορήσεις κανέναν άλλο για ό, τι, ενδεχομένως, δεν πάει καλά. Όλοι υποφέρουν σε κάποιες περιόδους της ζωής τους. Πρέπει να βρεις τρόπο να το ξεπεράσεις και να κάνεις το επόμενο βήμα. Η ζωή δεν είναι τόσο μεγάλη, ούτε, φυσικά και η καριέρα του κάθε ανθρώπου.
Όλο και περισσότεροι ποδοσφαιριστές μιλούν ανοιχτά για περιόδους της ζωής τους που πέρασαν κατάθλιψη. Υπήρξε για σένα κάποια τέτοια περίοδος;
Κοιτάζοντας πίσω και σκεφτόμενος τα δύο χρόνια στην Αμβούργο, αισθάνομαι ότι έκανα shut down το μυαλό μου. Θυμάμαι να πηγαίνω με το λεωφορείο στα ματς και σκεφτόμενος αυτές τις στιγμές αργότερα, αντιλήφθηκα ότι δεν είχα καθόλου συναισθήματα. Δεν ήμουν σε καθόλου καλή κατάσταση, αλλά δεν θα έλεγα ότι έφτασα στο σημείο της κατάθλιψης. Ήταν πολύ δύσκολα και το καταλαβαίνω ακόμα καλύτερα όταν κάνω τη σύγκριση με άλλες περιόδους κατά τις οποίες καθόμουν στο λεωφορείο και έβλεπα τους οπαδούς να με αποθεώνουν και ανατρίχιαζα. Τότε ήθελα να βγω έξω στο γήπεδο και να τους κάνω χαρούμενους, να πανηγυρίσω μαζί τους. Να τους δώσω κάτι πίσω γιατί την αγάπη που εισέπραττα. Ήταν μία εντελώς διαφορετική κατάσταση από αυτήν που βίωσα τα δύο μου χρόνια στο Αμβούργο, που αποτέλεσαν και την δυσκολότερη περίοδο της καριέρας μου.
Ποιος θα έλεγες σε έναν νέο παίκτη ότι είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσει μία δύσκολη κατάσταση;
Σίγουρα ο κάθε άνθρωπος λειτουργεί διαφορετικά, αλλά στο τέλος της ημέρας για τον κάθε έναν η διαχείριση μίας κατάστασης αρχίζει και τελειώνει στον ίδιο του τον εαυτό. Κάθε επαγγελματίας έχει όνειρο να φτάσει στην κορυφή, να έχει κάθε μέρα την καλύτερη δυνατή απόδοση. Αυτό, όμως, δεν είναι εύκολο. Κάποιες μέρες είναι όλα σκατά, κάποιες άλλες είναι καλύτερες. Δεν πρέπει να απογοητεύεσαι ή να θυμώνεις και αυτό να διαρκεί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Ίσως χάσεις μία εβδομάδα ή έναν μήνα προπονήσεων, επειδή έχεις θυμώσει με τον προπονητή που δεν σε έχει χρησιμοποιήσει όσο θα ήθελες. Μπορεί στη συνέχεια να έρθει ένας τραυματισμός και να σε αφήσει ακόμα πιο πίσω. Ο κάθε επαγγελματίας πρέπει να παραμένει προσηλωμένος στο στόχο του. Πάντα υπάρχει τρόπος να αποδείξει πως αξίζει. Ίσως όχι στο κλαμπ στο οποίο ανήκει εκείνη τη στιγμή. Ίσως χρειαστεί να κάνει μία εβδομάδα ή έναν μήνα υπομονή. Πρέπει, όμως, πάντα να διατηρεί την όρεξη για να πετύχει. Μπορεί να είσαι ο καλύτερος κάθε μέρα στις προπονήσεις και ο προπονητής να μην σε χρησιμοποιεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσεις να προσπαθείς. Πρέπει να συνεχίσεις να δίνεις τον καλύτερό σου εαυτό και αν όχι στη συγκεκριμένη ομάδα, τότε σε κάποια άλλη θα βρεις την ευκαιρία να πάρεις όσα αξίζεις.
Όταν ξεκίνησες να παίζεις ποδόσφαιρο τα social media δεν ήταν τόσο διαδεδομένα όσο είναι σήμερα. Πόσο θεωρείς ότι επηρεάζουν σήμερα τη ζωή ενός ποδοσφαιριστή;
Πιστεύω ότι επηρεάζουν πολύ. Βλέπω τα παιδιά μου που δεν κάθονται να παρακολουθήσουν ένα ολόκληρο παιχνίδι. Κοιτούν μόνο τα highlights μετά το τέλος ενός αγώνα, στέκονται μόνο στο ποιος σκόραρε ή στο ποιος έδωσε ασίστ. Όμως, δεν δουλεύει έτσι στο πραγματικό ποδόσφαιρο. Για να σχηματίσεις άποψη για το ποιος ήταν καλός και ποιος όχι, πρέπει να μελετήσεις ένα ματς, να το κατανοήσεις σε βάθος. Σήμερα τα παιδιά μου βλέπουν τον Ρονάλντο να σκοράρει συνέχεια και δεν προσέχουν πως και οι παίκτες αυτού του επιπέδου κάνουν λάθη. Φυσικά και ο Μέσι ή ο Ρονάλντο είναι κορυφαίοι αλλά πρέπει πάντα να παρατηρείς την μεγάλη εικόνα. Με τα social media μπορείς να παρακολουθήσεις τη ζωή κάποιου. Όμως, παρακολουθείς μόνο όσα εκείνος θέλει να προβάλει. Αυτό είναι μίας μορφής show. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν προβάλουν τις δύσκολες τους στιγμές. Το ίδιο συμβαίνει και με την κάμερα ενός κλαμπ σε μία προπόνηση. Μπορεί να τα έχεις πάει χάλια, όμως, να πετύχεις ένα όμορφο τέρμα και μετά αυτό να προβληθεί στο Instagram. Τότε όλοι θα αρχίσουν να σχολιάζουν «είσαι φοβερός, γιατί δεν παίζεις;». Δεν είναι αυτή η πραγματική ζωή. Μπορεί να δει κάποιος μία στιγμή από την προπόνηση ή το γυμναστήριο, όμως, δεν βλέπει τι τρώει ένας επαγγελματίας ποδοσφαιριστής ή τι ώρα κοιμάται το βράδυ. Το ποδόσφαιρο είναι πολλά περισσότερα από μερικές ντρίμπλες και κάποιες ωραίες φωτογραφίες στο χορτάρι. Είναι θέμα πνευματικής δουλειάς. Μπορεί κάποιος να περνάει δύο ώρες στο γυμναστήριο και να μην κάνει τίποτα. Τι είδους προπόνηση κάνει κάποιος; Μόνο για πλάκα ή γιατί θέλει πραγματικά να εξελιχθεί; Για να έχει κάποιος μία ολοκληρωμένη εικόνα, πρέπει να προσέξει πολλά πράγματα. Δεν είναι μόνο θέμα ωρών. Φυσικά και όλα αυτά, δεν αναιρούν πως αν γίνει σωστή χρήση, τα social media μπορούν να επηρεάσουν και θετικά.
Ποιο είναι το πιο περίεργο ή αστείο μήνυμα που έχεις λάβει στα social media;
Είναι πολλά τα μηνύματα που θα μπορούσα να κρατήσω, τόσο από την περίοδο που αγωνίστηκα στην Σουηδία όσο και από εκείνη που αγωνίστηκα στην Ελλάδα. Πρόκειται για τα δύο μεγαλύτερα κομμάτια της καριέρας μου. Δεν είναι εύκολο να το περιγράψω, έζησα πολύ έντονα συναισθήματα. Την μέρα που ανακοινώσαμε ότι θα σταματήσω, γυρίσαμε σπίτι και όλη η οικογένεια ήταν με τα κινητά στα χέρια, σκρολάροντας, γελώντας και κλαίγοντας. Έλαβα μηνύματα από ανθρώπους κάθε ηλικίας. Υπήρξαν κάποιοι που μου έλεγαν ότι εξαιτίας μου άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο ή κάποιοι άλλοι που μου εξηγούσαν πως χάρη σε μένα άρχισαν να υποστηρίζουν μία ομάδα. Είναι δύσκολο να το αντιληφθείς, να δεις τον εαυτό σου με αυτόν τον τρόπο. Να αισθανθείς το αντίκτυπο που είχες σε άλλους ανθρώπους. Ίσως, παίρνω μία ιδέα όταν σκέφτομαι τον εαυτό μου μικρό, να αγωνίζεται σε μία ερασιτεχνική ομάδα της Σουηδίας και να κοιτάζει παίκτες της πρώτης ομάδας. Ασφαλώς και έχοντας παίξει τόσο για την εθνική ομάδα, όσο και για μεγάλους συλλόγους, καταλαβαίνω, σε έναν βαθμό, τον λόγο που επηρέασα πολλούς ανθρώπους.
Πέρσι βρέθηκες στην Ελλάδα και παρακολούθησες τον Παναθηναϊκό μετά από αρκετά χρόνια. Τι εικόνα σχημάτισες για την ομάδα;
Ναι. Είχα, μάλιστα, πιστέψει πως αν κέρδιζαν εκείνον τον αγώνα κόντρα στον ΠΑΟΚ, θα κατακτούσαν και το πρωτάθλημα. Δυστυχώς, ο Παναθηναϊκός δεν είχε παρουσιαστεί όπως έπρεπε σε εκείνο το ματς και έτσι ηττήθηκε. Ήταν σκληρό αλλά, σίγουρα, ήταν μία ωραία εμπειρία για μένα να επιστρέψω στη Λεωφόρο, να δω και πάλι από κοντά τον κόσμο, την ομάδα και τους ανθρώπους της. Ήταν μία όμορφη στιγμή για μένα. Δεν είμαι συνηθισμένος σε ανάλογες εμπειρίες, μου είναι πολύ πιο εύκολο να βγω στο χορτάρι με τη φανέλα και να παίξω, αλλά ήταν μία πολύ ωραία εμπειρία. Συνάντησα ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκα στο διάστημα που ήμουν στην Ελλάδα.
Αισθάνθηκες πως η κατάσταση στην ομάδα εμπεριέχει μεγαλύτερη σταθερότητα, συγκρίνοντάς την με το διάστημα που ανήκες στον Παναθηναϊκό;
Το ελπίζω και η αλήθεια είναι πως έτσι φαίνεται να είναι. Το διάστημα που εγώ βρισκόμουν στον Παναθηναϊκό, αλλάξαμε πολλούς προπονητές, τεχνικούς διευθυντές και σίγουρα υπήρξαν πολλές αλλαγές και σε παίκτες. Σήμερα, φαίνεται να υπάρχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον προπονητή και στους ποδοσφαιριστές. Ελπίζω ότι αυτή τη χρονιά θα μπορέσουν να κατακτήσουν το πρωτάθλημα. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορείς ποτέ αυτό να το πεις με βεβαιότητα, πρόκειται ένα δύσκολο και ανταγωνιστικό πρωτάθλημα. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό για τον Παναθηναϊκό το ότι αγωνίζεται και πάλι στα Κύπελλα Ευρώπης. Είναι ένα μεγάλο μέγεθος στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και όλοι ξέρουν την ιστορία του. Είναι, λοιπόν, καιρός για τον σύλλογο να γράψει νέες σελίδες στην ευρωπαϊκή του ιστορία και να κατακτήσει το πρωτάθλημα. Φυσικά, είναι σημαντικό να μπορέσει να επιστρέψει και στο Champions League.
Για σένα, όντας αρχηγός, ήταν πιο δύσκολο να διαχειριστείς την έλλειψη σταθερότητας που υπήρχε εκείνη την εποχή στο κλαμπ;
Ναι, γιατί εμένα η δουλειά μου είναι να αποδίδω καλά στο γήπεδο και να βοηθάω με τον τρόπο αυτόν την ομάδα να κερδίζει. Πάντα υπάρχουν πράγματα που συμβαίνουν στο εσωτερικό ενός συλλόγου και τα οποία είναι δύσκολο για έναν παίκτη να ελέγξει. Φυσικά, είναι δύσκολο να διαχειριστείς πνευματικά μία κατάσταση όταν αντιλαμβάνεσαι πως δεν μπορείς να αλλάξεις τα πάντα. Από την άλλη, όντας αρχηγός αλλά και ένας από τους πιο έμπειρους ποδοσφαιριστές του ρόστερ, είναι κομμάτι του ρόλου σου να καταναλώσεις πολλή ενέργεια και προς αυτήν την κατεύθυνση. Είναι σκληρό, αλλά πρέπει να φανείς δυνατός και να κατανοήσεις διαφορετικές καταστάσεις τόσο από την πλευρά του συλλόγου όσο και από εκείνη του κόσμου. Είναι δύσκολο γιατί άνθρωποι εκτός ομάδας που μπορεί να σε κρίνουν, δεν γνωρίζουν τι πραγματικά συμβαίνει μέσα σε αυτήν. Πρέπει να είσαι σε θέση να δουλεύεις ως μέλος του γκρουπ, αλλά και ως ηγέτης αυτού. Πιστεύω ότι κάναμε αυτό που ο κόσμος προσδοκούσε από εμάς, δώσαμε τον καλύτερό μας εαυτό και προσπαθήσαμε να επαναφέρουμε τον Παναθηναϊκό στην κορυφή. Σίγουρα, κάναμε κάποια βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ποια ιστορία από τα αποδυτήρια θυμάσαι να σου έχει μείνει πιο έντονα χαραγμένη στο μυαλό από τις μέρες σου στον Παναθηναϊκό;
Είναι πολλές. Είχαμε τον Γρηγόρη, τον τιμ μάνατζερ, έναν θρύλο. Έναν άνθρωπο με ζεστή καρδιά. Αυτού του είδους τους ανθρώπους χρειάζεσαι, που θα κάνουν πάντα το καλύτερο για σένα αλλά και για το κλαμπ. Υπήρχαν εκείνοι που εργάζονταν στην κουζίνα, στο προπονητικό κέντρο. Την ίδια στιγμή στα γραφεία όλοι πάλευαν για να κάνουν την καθημερινότητά μας καλύτερη. Στη Σουηδία δεν λειτουργεί έτσι, οι οπαδοί ελέγχουν απόλυτα τις ομάδες. Τα πρόσωπα αλλάζουν συνεχώς. Ο Παναθηναϊκός έχει δομή, ανθρώπους στους οποίους μπορεί κάποιος να στηριχθεί. Ίσως όταν τα αποτελέσματα δεν είναι αυτά που ο κόσμος προσδοκά, να είναι εύκολος δρόμος η αλλαγή προσώπων. Όμως, χρειάζεται σταθερότητα, άτομα στα οποία θα πιστέψεις ακόμα και στις δύσκολες στιγμές και θα τα στηρίξεις.
Όταν ήρθες στην Ελλάδα είχες κάποια συζήτηση με τον κ. Γιάννη Αλαφούζο;
Τον συνάντησα στον αγώνα και χαιρετηθήκαμε. Ήταν πολύ όμορφο που είχα την ευκαιρία να τον δω και πάλι από κοντά, τρέφω για εκείνον μεγάλο σεβασμό και με σέβεται και εκείνος από την πλευρά του. Κάνει για τον Παναθηναϊκό το καλύτερο που μπορεί. Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι δύσκολη. Μπορεί να βάλεις ψηλά τον πήχη και να έχεις στόχο να κατακτήσεις το πρωτάθλημα. Κάποιες φορές είναι πραγματικά δύσκολο να το καταφέρεις, ακόμα και αν έχεις την καλύτερη ομάδα. Εμένα ο Γιάννης Αλαφούζος μου συμπεριφέρθηκε πάντα με τον καλύτερο τρόπο.
Είχατε καλή επικοινωνία και το διάστημα που αποχώρησες από τον Παναθηναϊκό. Σωστά;
Ναι, είχαμε καλή σχέση. Το διάστημα που βρισκόμουν στον Παναθηναϊκό, άλλαξαν πολλοί άνθρωποι μέσα στο κλαμπ, τεχνικοί διευθυντές και κάθε λογής εργαζόμενοι. Αυτό καθιστούσε πιο δύσκολη τη διαχείριση μίας κατάστασης. Όταν έρχεται ένας νέος τεχνικός διευθυντής, είναι δύσκολο να κατανοήσεις τη σκέψη του. Έχουν μείνει στο μυαλό σου κάποιες κουβέντες από τον προηγούμενο με τις οποίες ενδεχομένως να μην συμφωνεί ο νέος. Αυτό δημιουργεί ένα μεγάλο πρόβλημα. Στο τέλος, βέβαια, όταν είσαι ο πρόεδρος, είσαι αυτός που έχει πάντα τον τελευταίο λόγο.
Υποθετικά, τι θα μπορούσε να έχει γίνει διαφορετικά το καλοκαίρι του 2017, ώστε να είχες παραμείνει μεγαλύτερο διάστημα στον Παναθηναϊκό;
Δεν ήταν κάτι που είχε να κάνει με τον σύλλογο, αλλά με την κατάσταση στο πρωτάθλημα. Αγαπώ τον Παναθηναϊκό και τρέφω απεριόριστο σεβασμό για το κλαμπ. Ήταν πολύ δύσκολο να έχεις ελπίδες και στόχους κάθε χρόνο πριν ξεκινήσει η σεζόν, να σκέφτεσαι ότι «αυτή είναι η χρονιά που μπορούμε να τα καταφέρουμε» και στο φινάλε να αντιλαμβάνεσαι πως τελικά ήταν αδύνατο. Η πνευματική διαχείριση αυτής της κατάστασης, ήταν για μένα πάρα πολύ δύσκολη. Η απόφασή μου να αποχωρήσω δεν είχε σε τίποτα να κάνει με τον Παναθηναϊκό. Θα μπορούσα να μείνω στην Ελλάδα για πολλά χρόνια, αλλά η κατάσταση στο πρωτάθλημα δεν μου το επέτρεψε. Ήταν πολύ σκληρό για μένα να έχω στόχους να κατακτήσω τρόπαια και στο τέλος να αντιλαμβάνομαι πως αυτό είναι πάνω από τις δυνάμεις μου.
Πώς μπορεί ένας ποδοσφαιριστής να διαχειριστεί το συναίσθημα της αδικίας;
Ήταν πολύ δύσκολο. Μπορεί να το επιβεβαιώσει και η γυναίκα μου, υπήρχαν φορές που έκλαιγα μετά από κάποια παιχνίδια ή μετά το φινάλε κάποιων περιόδων. Απολάμβανα το ότι έπαιζα στον Παναθηναϊκό, αλλά και το ότι ήμουν ένας εκ των ηγετών της ομάδας. Δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια πόσο σπουδαίο ήταν αυτό για μένα. Χρόνο με τον χρόνο, όμως, γινόταν όλο και δυσκολότερο να βρω το κίνητρο από την στιγμή που αισθανόμουν πως αδικούμουν. Δεν εννοώ ότι αξίζαμε κάθε χρόνο να κατακτήσουμε το πρωτάθλημα, αλλά ότι καταλάβαινα πως κάτι δεν λειτουργεί σωστά. Το ότι δεν είχα την δυνατότητα να κερδίσω τρόπαια, ήταν για μένα πολύ σκληρό. Ίσως, ο Ολυμπιακός ή η ΑΕΚ ή ο ΠΑΟΚ να κατακτούσαν τρόπαια ακόμα και αν λειτουργούσαν όπως έπρεπε. Όμως, αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για την αδικία εις βάρος μας. Αυτή ήταν η σκέψη που είχαμε στο μυαλό, τόσο εγώ, όσο και οι άνθρωποι γύρω μου.
Το καλοκαίρι του 2017 πήρες μία απόφαση που όλο και περισσότεροι ποδοσφαιριστές παίρνουν στις μέρες μας, ακόμα και αν προέρχονται από τα κορυφαία πρωταθλήματα. Τι δυσκολίες συνάντησες;
Για μένα ήταν μία ευκαιρία να πάω σε ένα κλαμπ με καλούς ποδοσφαιριστές. Παίξαμε στο Champions League της Ασίας και πήγαμε καλά στη διοργάνωση. Κερδίσαμε την πρωταθλήτρια της Λατινικής Αμερικής αλλά και την πρωταθλήτρια της Αφρικής. Είχαμε καλό ρόστερ και ήταν η σεζόν που προηγήθηκε του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ρωσίας, στο οποίο εγώ είχα ψηλούς στόχους ως παίκτης της εθνικής ομάδας. Φυσικά, το οικονομικό σκέλος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφασή μου. Μου προσέφεραν χρήματα τα οποία δεν έφτασα ποτέ κοντά να πάρω σε άλλη φάση της καριέρας μου.
Τι θυμάσαι από τις πρώτες σου μέρες μακριά από την Ελλάδα και τον Παναθηναϊκό;
Ήταν μία μεγάλη αλλαγή. Η νοοτροπία στην Ασία είναι διαφορετική. Δεν ήμουν συνηθισμένος σε αυτό. Είχα ενδιαφέρον να γνωρίσω κάτι διαφορετικό. Το να πάω εκεί με την οικογένειά μου ήταν δύσκολο γιατί ζήσαμε πολύ όμορφες στιγμές στην Ελλάδα. Από την άλλη, είχαμε Ευρωπαίο προπονητή και εκεί που μείναμε ήταν όμορφα και οργανωμένα με καλά σχολεία και δραστηριότητες για τα παιδιά. Υπέγραψα συμβόλαιο δύο ετών, γνωρίζοντας πως μετά από αυτό το διάστημα θα πάμε κάπου αλλού. Έτσι, η μετάβαση από τον Παναθηναϊκό στα Εμιράτα ήταν, σίγουρα, ένα δύσκολο βήμα. Όμως, η καριέρα ενός ποδοσφαιριστή είναι σύντομη και πρέπει να δοκιμάσεις διαφορετικά πράγματα. Τα τέσσερα χρόνια στον Παναθηναϊκό είναι ένα αναλογικά μεγάλο διάστημα για να παραμείνει κάποιος ποδοσφαιριστής σε μία ομάδα. Φυσικά και θα μπορούσα να έχω μείνει πολλά περισσότερα. Χρειαζόμουν μία αλλαγή και όταν εμφανίστηκε η Αλ Αΐν, ήταν δύσκολο να πω «όχι».
Στα Εμιράτα όλα μοιάζουν οργανωμένα για έναν επαγγελματία. Όμως, ο κόσμος δεν αγαπά πραγματικά το ποδόσφαιρο. Πως το εισέπραξες αυτό;
Μπορεί η Αλ Αϊν να διαθέτει ένα καινούργιο γήπεδο, αλλά αυτό δεν ισχύει και για τις υπόλοιπες ομάδες. Ο κόσμος δεν γεμίζει τις εξέδρες και θέλει μόνο να βλέπει τους καλύτερους παίκτες. Δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί αντιδρά με αυτόν τον τρόπο. Παίξαμε εναντίον ομάδων του Κατάρ και ήταν ελάχιστος κόσμος στην εξέδρα. Δεν υπάρχει ενθουσιασμός για το ποδόσφαιρο ανάλογος με αυτόν στην Ευρώπη. Στην Αλ Αϊν, πάντως, είχαμε κόσμο, ακόμα και αν το γήπεδο δεν ήταν πάντα γεμάτο. Οπότε για μένα αυτό δεν ήταν μεγάλο πρόβλημα.
Αρκετές ελληνικές ομάδες προσπάθησαν μετά την αποχώρησή σου από τον Παναθηναϊκό να σε αποκτήσουν. Μπήκες ποτέ στη θέση ενός οπαδού του Παναθηναϊκού που θα σε έβλεπε να αγωνίζεσαι με τη φανέλα ενός αντιπάλου;
Για μένα δεν υπήρξε ποτέ ερώτημα για το αν θα πάω σε άλλη ελληνική ομάδα. Ο εκπρόσωπός μου το γνώριζε καλά αυτό. Δεν θα έφτανε ποτέ σε μένα κάποια πρόταση. Για μένα στην Ελλάδα υπήρχε πάντα μόνο ο Παναθηναϊκός.
Ποια ομάδα, όμως, έκανε την πιο μεγάλη προσπάθεια να σε αποκτήσει;
Δεν υπήρξε ποτέ κάποια προσφορά την οποία να μπήκα σε διαδικασία να αξιολογήσω. Φυσικά και είναι τιμητικό να θέλει μία ομάδα να σε αποκτήσει, σημαίνει ότι κάτι κανείς καλά. Αλλά καταλάβαιναν όλες οι ομάδες ότι ήταν κάτι αδύνατο. Δεν υπήρξε ποτέ ούτε καν σκέψη για μένα.
Πόσο θεωρείς ότι επηρέασε τη ζωή σου και την καριέρα σου ο Covid-19;
Η covid-19 ξεκίνησε όταν ήμουν στην Κρασνοντάρ. Στην αρχή, όταν δεν ξέρεις τι συμβαίνει και μαθαίνεις ότι κόσμος πεθαίνει, αισθάνεσαι ότι πρόκειται για μία πολύ δύσκολη κατάσταση. Εκείνη την περίοδο ήμασταν τρεις Σουηδοί ποδοσφαιριστές στην Κρασνοντάρ και αυτό μας έδινε μία αίσθηση ασφάλειας. Ξέραμε ότι θα το αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί και θα ταξιδέψουμε όλοι μαζί. Επιστρέψαμε στη Σουηδία για 3-4 μήνες και μετά αρχίσαμε να ακούμε διαφορετικές απόψεις για το τι πρέπει να κάνουμε και πόσο θα χρειαστεί να περιμένουμε. Είχα συμβόλαιο και έπρεπε να επιστρέψω για προπονήσεις και αγώνες, αλλά, η οικογένειά μου έπρεπε να μείνει στην πατρίδα. Εκεί, δεν υπήρχαν σχολεία ή άλλες δραστηριότητες για τα παιδιά. Έπρεπε να μένουν όλη μέρα στο σπίτι. Οι ποδοσφαιριστές μέναμε στο προπονητικό κέντρο και απλά δίναμε αγώνες. Είχε διαμορφωθεί ένας τελείως διαφορετικός τρόπος ζωής για όλους μας, σε σχέση με αυτόν που ξέραμε ως τότε. Ήταν μία πολύ περίεργη περίοδος για όλον τον πλανήτη. Μετά το φινάλε εκείνης της σεζόν, επέστρεψα στην Γκέτεμποργκ.
Σου είχε περάσει ποτέ από το μυαλό το φινάλε της καριέρας σου να γραφτεί στην Αθήνα;
Ναι. Όταν ζούσαμε στην Ελλάδα λέγαμε ότι μπορεί να τελειώσω την καριέρα μου στον Παναθηναϊκό και μετά να παραμείνουμε στην Αθήνα, όπως έχει κάνει και ο Μίκαελ Νίλσον. Αν μπορούσα να επιλέξω ένα μέρος για να ζήσω μακριά από τη Σουηδία, αυτό θα ήταν, με βεβαιότητα, η Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, αυτό είναι ένα σενάριο που μπορούσα μονάχα να το φανταστώ. Όταν υπέγραψα στην Γκέτεμποργκ γνώριζα πως με δεδομένη την ηλικία μου αλλά και τα προβλήματα τραυματισμών που αντιμετώπιζα, θα έπαιζα όσο μπορούσα και μετά θα σταματούσα το ποδόσφαιρο.
Το αντίκτυπο, όμως, που έχεις στον κόσμο του Παναθηναϊκού, το έχουν ελάχιστοι στην ιστορία της ομάδας.
Ανατριχιάζω όποτε το σκέφτομαι αυτό, είναι δύσκολο να το εξηγήσω. Τον Σεπτέμβριο, όταν ανακοίνωσα ότι σταματάω το ποδόσφαιρο, με κατέκλυσαν τα συναισθήματα. Συζητούσα με τους δικούς μου ανθρώπους, πόσο κόσμο επηρέασα κατά τη διάρκεια της καριέρας μου. Δεν είναι εύκολο να το αντιληφθώ και να το περιγράψω με λόγια. Το σκέφτομαι, όμως, με αγάπη και ζεστασιά.
Πόσες φορές διαβάσαμε στα ελληνικά Μέσα ότι κάποια ομάδα χρειάζεται έναν «Μπεργκ». Αυτό, όμως, δεν ήταν εφικτό. Δεν υπάρχει άλλος σαν εσένα!
Στον Παναθηναϊκό έζησα τα καλύτερα χρόνια της ποδοσφαιρικής μου καριέρας. Ελπίζω ότι ο κόσμος δεν θα θυμάται μόνο τα γκολ μου, αλλά και το πάθος μου για αυτή τη φανέλα. Λάτρευα να παίζω για αυτόν τον σύλλογο. Κάθε φορά που έβγαινα στο χορτάρι της Λεωφόρου, ένιωθα να διαπερνά φωτιά την καρδιά και την ψυχή μου. Ήθελα να παλέψω για αυτόν τον κόσμο, γιατί καταλάβαινα πόσα σημαίνει για εκείνους ο Παναθηναϊκός. Εκείνοι έβλεπαν ότι σε κάθε ματς έδινα ό,τι είχα για να βοηθήσω την ομάδα. Μεγαλύτερη τιμή και από τα γκολ που πέτυχα, αποτελεί το γεγονός ότι ήμουν εκεί με όλη μου την καρδιά και την ψυχή για να κάνω το καλύτερο για το κλαμπ.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη απόφαση που πήρες όσο ήσουν στην Ελλάδα;
Όσο σκληρό και αν ήταν το συναίσθημα της αδικίας, η απόφαση να φύγω από τον Παναθηναϊκό, ήταν η πιο δύσκολη που πήρα στο διάστημα που ήμουν στην Ελλάδα. Μου αρέσει να ζω κάθε μου στιγμή στο έπακρο. Προσπαθούσα κάθε μέρα να το κάνω καλύτερο που μπορούσα και ξαφνικά αντιλαμβανόμουν πως όσο και αν προσπαθούσα, αυτό που ονειρευόμουν δεν θα συνέβαινε ποτέ. Ήταν σαν κάποιος να μου κόβει τα πόδια. Μέσα από κάθε εμπειρία μαθαίνεις και αποκτάς έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, βλέπεις με διαφορετικό μάτι τη ζωή. Όταν μετακόμισα στην Αλ Αϊν, σε μία νέα για μένα χώρα, με διαφορετική κουλτούρα, είδα έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης του ποδοσφαίρου. Καθετί στο τέλος σου αφήνει μία εμπειρία, είτε θετική, είτε αρνητική. Με αυτόν τον τρόπο, θέλω να σκέφτομαι την καριέρα μου.
Λείπει στα παιδιά σου η Ελλάδα;
Ναι, αγαπούν τη χώρα και θέλουν να επιστρέφουμε εκεί όσο το δυνατόν περισσότερο! Τα τελευταία χρόνια ήταν δύσκολα γιατί είχα αγώνες αλλά τώρα νομίζω θα έχουμε περισσότερο χρόνο να ταξιδεύουμε και πιστεύω ότι το προσεχές καλοκαίρι θα έχουμε την ευκαιρία να βρεθούμε και πάλι στην Ελλάδα.
Ποιες είναι οι σκέψεις σου για την επόμενη μέρα;
Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να ασχοληθώ με πράγματα που απαιτούν καλή φυσική κατάσταση. Θα κάνω μία εκπαίδευση για προπονητές, ακόμα και αν για την ώρα δεν έχω σκοπό να γίνω επαγγελματίας προπονητής. Θεωρώ, ωστόσο, ότι θα είναι μία ωραία εμπειρία. Στη Σουηδία αν κάποιος παίξει σε επαγγελματικό επίπεδο τουλάχιστον για επτά χρόνια, έχει τη δυνατότητα να προσπεράσει κάποια στάδια και να βρεθεί σε αυτό πριν το UEFA Pro License. Πιστεύω ότι θα μάθω πολλά όχι μόνο σε θέματα τακτικής αλλά γενικότερα αλληλεπίδρασης με τους ανθρώπους. Αυτό πρόκειται να ξεκινήσει τη νέα σεζόν.
Εκτός από την ποιότητα που διέθετες ως ποδοσφαιριστής, αγωνιζόσουν πάντα και με το μυαλό. Θεωρείς ότι αυτό είναι ένα στοιχείο που μπορεί να σε βοηθήσει στο ενδεχόμενο που ακολουθήσεις καριέρα προπονητή;
Ναι, το ελπίζω. Πιστεύω ότι υπάρχουν πράγματα που μπορώ να περάσω στις επόμενες γενιές. Το αν αυτό θα δουλέψει ή όχι, θα φανεί στην πορεία. Αν καταφέρω να βοηθήσω έστω ένα άτομο να εξελιχθεί, τότε αυτό θα με κάνει να αισθανθώ πολύ όμορφα. Μου μοιάζει, πάντως, ως μία πολύ ενδιαφέρουσα προοπτική. Θα το προσπαθήσω και από εκεί και πέρα θα φανεί με τι τρόπο μπορώ να το κάνω και τι, ακριβώς, ρόλο μπορώ να έχω. Αν, για παράδειγμα, θα εργαστώ σε ένα κλαμπ ή σε περισσότερα την ίδια στιγμή. Ή ακόμα και πιο ιδιαίτερα.
