Υπεύθυνο παιχνίδι και οι βασικές αρχές που πρέπει να γνωρίζει κάθε παίκτης

Το θέμα του υπεύθυνου gaming δεν είναι απλώς μια “τάση” που προωθούν οι εταιρείες για να καλύψουν τις νομικές τους υποχρεώσεις. Είναι κάτι πολύ πιο ουσιαστικό.

Όταν κάποιος έχει ξοδέψει περισσότερα από 800 ευρώ σε ένα online casino μέσα σε δύο μήνες, η κατάσταση σοβαρεύει επικίνδυνα. Και δυστυχώς, πλέον δεν είναι μόνο “κάποιος”.

Τι σημαίνει στην πράξη “υπεύθυνο” παιχνίδι;

Το υπεύθυνο παιχνίδι δεν είναι απλώς το να παίζεις λιγότερο. Είναι η συνειδητή προσέγγιση στο πώς, πότε και γιατί παίζεις. Σκέψου το σαν την ισορροπημένη  διατροφή – δεν πρόκειται να σταματήσεις εντελώς να τρως γλυκά, αλλά θες να είσαι σίγουρος ότι δεν θα καταλήξεις να τρως μόνο αυτά.

Συνήθως, όταν μιλάμε για υπεύθυνο gaming, αναφερόμαστε σε τρεις κύριους πυλώνες:

• Χρονική διαχείριση – Πόσες ώρες αφιερώνεις στο gaming;
• Οικονομική διαχείριση – Πόσα χρήματα ξοδεύεις σε games και in-app purchases;
• Ψυχική ευεξία – Πώς επηρεάζει το gaming τη διάθεσή σου και τις σχέσεις σου;

Φυσικά, κάθε άτομο είναι διαφορετικό. Ένας έφηβος που παίζει 4-5 ώρες το Σαββατοκύριακο μπορεί να είναι απόλυτα υγιής, ενώ ένας ενήλικας με υποχρεώσεις που παίζει τις ίδιες ώρες καθημερινά… ίσως χρειάζεται να το ξανασκεφτεί.

Τα red flags που δεν πρέπει να αγνοήσεις

Πώς καταλαβαίνεις αν το παιχνίδι σου έχει γίνει προβληματικό; Συχνά είναι πιο εύκολο να το παρατηρήσει κάποιος άλλος παρά εσύ. Αλλά υπάρχουν ορισμένα σημάδια που αξίζει να προσέχεις:

Αλλαγές στον ύπνο και τη διατροφή. Έχεις παρατηρήσει ότι κοιμάσαι λιγότερο επειδή “θέλεις να ολοκληρώσεις αυτό το επίπεδο”? Ή ότι παραγγέλνεις φαγητό συνέχεια επειδή δεν θες να διακόψεις το παιχνίδι για να μαγειρέψεις;

Παραμέληση υποχρεώσεων. Η δουλειά, τα μαθήματα, ακόμα και η προσωπική υγιεινή μπορεί να πάρουν δεύτερη θέση. Συνήθως αυτό δεν συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη – είναι μια σταδιακή διαδικασία που μπορεί να περάσει απαρατήρητη.

Συναισθηματικές αντιδράσεις. Εκνευρισμός όταν κάποιος σε διακόπτει, άγχος όταν δεν μπορείς να παίξεις ή χάσιμο της αίσθησης του χρόνου για ώρες.

Ένας φοιτητής έλεγε πρόσφατα: “Ξέρω ότι έχω πρόβλημα όταν συνειδητοποιώ ότι έχω παίξει για 8 ώρες και νιώθω χειρότερα από όταν ξεκίνησα.” Αυτή η παρατήρηση είναι συχνά το πρώτο βήμα προς την αλλαγή.

Στρατηγικές για να έχεις τον έλεγχο

1. Βάλε όρια και κράτησέ τα

Ναι, ακούγεται προφανές, αλλά πόσοι το κάνουν πραγματικά; Η συμβουλή του “παίξε μόνο μία ώρα” είναι άχρηστη αν δεν έχεις συγκεκριμένο τρόπο να την επιβάλλεις.

Χρήσιμες τακτικές που δουλεύουν:

• Βάλε timer στο τηλέφωνό σου – όχι μόνο στο game
• Χρησιμοποίησε τα built-in parental controls, ακόμα και για τον εαυτό σου
• Παίξε μόνο σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας

Ο τελευταίος τρόπος είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός. Αντί να προσπαθείς να “κόψεις” το gaming στη μέση της ημέρας, καθόρισε συγκεκριμένες ώρες – π.χ. 7-9 το βράδυ – όπου επιτρέπεται.

2. Κατανόησε τη ψυχολογία των μικροσυναλλαγών

Τα mobile games και πολλά PC/console games σχεδιάζονται συγκεκριμένα για να σε παρακινήσουν να ξοδέψεις χρήματα. Δεν είναι τυχαίο. Είναι επιστήμη.

Τα “loot boxes”, τα “battle passes”, τα “limited time offers” – όλα αυτά χρησιμοποιούν ψυχολογικές τεχνικές που συχνά συνδέονται με τα παιχνίδια τύχης. Η αίσθηση της “σπάνιας ανταμοιβής” ενεργοποιεί τα ίδια κυκλώματα ανταμοιβής στον εγκέφαλο που ενεργοποιεί και το gambling.

Πρακτικές συμβουλές:

• Βάλε συγκεκριμένο budget για το online casino- και μην το ξεπεράσεις
• Περίμενε 24 ώρες πριν κάνεις οποιαδήποτε κίνηση πάνω από 10 ευρώ
• Αφαίρεσε τα στοιχεία της πιστωτικής σου κάρτας από τις gaming πλατφόρμες

3. Καλλιέργησε κι άλλες δραστηριότητες

Το gaming δεν πρέπει να είναι η μοναδική σου πηγή διασκέδασης ή ικανοποίησης. Όχι επειδή είναι “κακό” – αλλά επειδή η ποικιλία κάνει καλό στην ψυχική υγεία.

Αν παίζεις κυρίως ανταγωνιστικά παιχνίδια, δοκίμασε κάτι πιο χαλαρό. Αν παίζεις μόνος, βρες ένα co-op game με φίλους. Ή ακόμα καλύτερα – βγες έξω. Ξέρω, ξέρω, ακούγεται σαν συμβουλή από γονιό, αλλά η φυσική άσκηση και η κοινωνικοποίηση έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν στη ρύθμιση των επιπέδων ντοπαμίνης.

Gaming και κοινωνικές σχέσεις

Ένα από τα πιο παραγνωρισμένα πλεονεκτήματα του gaming είναι η κοινωνική διάσταση. Τα online communities, οι φιλίες που δημιουργούνται μέσω κοινών παιχνιδιών, ακόμα και η συνεργασία σε team-based games – όλα αυτά μπορούν να είναι εξαιρετικά θετικά.

Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Πότε το online gaming γίνεται υποκατάστατο για τις “πραγματικές” σχέσεις; Συνήθως όταν αρχίζεις να αποφεύγεις τις όποιες κοινωνικές δραστηριότητες γιατί προτιμάς να παίξεις.

Δεν υπάρχει σωστή ή λανθασμένη απάντηση εδώ. Κάποιοι άνθρωποι είναι φυσικά πιο “κλειστοί” και βρίσκουν ηρεμία μέσω του gaming. Άλλοι χρησιμοποιούν το gaming ως έναν τρόπο να αποφύγουν τις προκλήσεις των ανθρώπινων σχέσεων.

Το κλειδί είναι η ειλικρίνεια με τον εαυτό σου. Αν νιώθεις ότι το gaming σε βοηθάει να δημιουργήσεις γνήσιες φιλίες και να νιώσεις connected, τότε συνέχισε. Αν όμως το χρησιμοποιείς για να αποφύγεις το άγχος ή τα δύσκολα συναισθήματα… ίσως αξίζει να το ξανασκεφτείς.

Ο ρόλος των γονέων και της οικογένειας

Αν είσαι γονιός – ή έχεις gamers στην οικογένειά σου – πώς μπορείς να βοηθήσεις χωρίς να γίνεις “ο κακός”;

Πρώτα και κύρια: μην πανικοβληθείς. Το gaming δεν είναι καταστροφικό. Είναι όπως πολλές άλλες δραστηριότητες – μπορεί να είναι υγιές ή προβληματικό, ανάλογα με το πώς γίνεται.

Αντί να απαγορεύσεις, προσπάθησε να καταλάβεις. Τι παίζει; Γιατί του αρέσει; Υπάρχουν φίλοι που εμπλέκονται; Μερικές φορές αυτό που φαίνεται σαν “εθισμός” είναι απλώς ένας έφηβος που προσπαθεί να κρατήσει τις φιλίες του ζωντανές μέσω του gaming.

Βάλε κοινούς κανόνες για όλη την οικογένεια. “Όχι οθόνες στο τραπέζι” είναι πιο αποτελεσματικό όταν ισχύει για όλους – συμπεριλαμβανομένου και του γονιού που κάνει scroll στο Instagram.

Τεχνολογικά εργαλεία που βοηθούν

Υπάρχει μια ειρωνεία στο να χρησιμοποιούμε τεχνολογία για να περιορίσουμε την τεχνολογία, αλλά όταν κάτι δουλεύει, δουλεύει.

Screen time apps για τα smartphones μπορούν να σου δώσουν μια ρεαλιστική εικόνα του πόσο χρόνο περνάς όντως σε games. Συχνά η πραγματικότητα είναι διαφορετική από αυτό που νομίζουμε.

Gaming-specific timers υπάρχουν σε πολλές πλατφόρμες. Το Steam έχει built-in parental controls που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για τον εαυτό σου, ενώ και οι κονσόλες πλέον έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά.

Expense tracking apps μπορούν να σε βοηθήσουν να παρακολουθείς τα ποσά που ξοδεύεις σε gaming. Πολύ συχνά τα μικρά 2-5 ευρώ σε αγορές ή online slots συσσωρεύονται χωρίς να το συνειδητοποιούμε.

Πότε να ζητήσεις βοήθεια

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το gaming μπορεί να γίνει κάτι παραπάνω από μια “κακή συνήθεια” και να εξελιχθεί σε κάτι που χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια.

Το Gaming Disorder αναγνωρίστηκε επίσημα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 2019. Δεν είναι απλώς το να παίζεις “πολύ” – είναι όταν το παιχνίδι αρχίζει να επηρεάζει σοβαρά την καθημερινή ζωή για τουλάχιστον 12 μήνες.

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Πλήρης απώλεια ελέγχου πάνω στο gaming
• Το Gaming γίνεται προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων δραστηριοτήτων
• Συνέχιση του gaming παρά τις αρνητικές συνέπειες

Αν αναγνωρίζεις αυτά τα σημάδια – στον εαυτό σου ή σε κάποιον κοντινό σου – δεν υπάρχει ντροπή στο να ζητήσεις βοήθεια. Υπάρχουν ειδικοί ψυχολόγοι που ασχολούνται συγκεκριμένα με αυτά τα θέματα.

Ψηφιακή ευεξία στην εποχή του ατελείωτου scroll

Ζούμε σε μια εποχή που όλες μας οι συσκευές είναι σχεδιασμένές να κρατούν την προσοχή μας όσο περισσότερο γίνεται. Τα social media, το YouTube, ακόμα και τα news apps χρησιμοποιούν τις ίδιες τεχνικές που χρησιμοποιούν τα παιχνίδια για να μας κρατήσουν “κολλημένους”.

Έτσι το “υπεύθυνο παιχνίδι” είναι μέρος ενός μεγαλύτερου θέματος – της ψηφιακής ευεξίας. Πώς μπορούμε να απολαύσουμε τα οφέλη της τεχνολογίας χωρίς να γίνουμε σκλάβοι της; Αυτή η αρχή εφαρμόζεται παντού – από τα social media μέχρι και τον κόσμο των online casino, όπως το Καζίνο N1 στην Ελλάδα, το οποίο προωθεί ενεργά το υπεύθυνο παιχνίδι και παρέχει εργαλεία αυτοελέγχου στους παίκτες του.

Μια προσέγγιση που βρίσκω χρήσιμη είναι το “ψηφιακό Σάββατο” – μία μέρα (ή έστω μερικές ώρες) την εβδομάδα χωρίς οθόνες. Αρχικά φαίνεται δύσκολο, αλλά είναι εκπληκτικό πόσο διαφορετικά νιώθεις όταν δεν υπάρχει η συνεχής διέγερση από notifications και ψηφιακές δραστηριότητες.

To μέλλον στο υπεύθυνο παιχνίδι

Οι εταιρείες gaming αρχίζουν να παίρνουν πιο σοβαρά το θέμα της υπεύθυνης χρήσης. Νέα χαρακτηριστικά όπως τα πίνακες ευεξίας, τα break reminders, και τα βελτιωμένα parental controls δείχνουν ότι η βιομηχανία αναγνωρίζει την ευθύνη της.

Αλλά στην τελική, η ευθύνη είναι δική μας. Κάθε παίκτης – ανεξαρτήτως ηλικίας – χρειάζεται να αναπτύξει αυτογνωσία και αυτοκριτική.

Δεν πρόκειται να σταματήσουμε να παίζουμε. Και δεν χρειάζεται. Το gaming μπορεί να είναι μια φανταστική πηγή διασκέδασης, μάθησης και σύνδεσης. Το θέμα είναι να μάθουμε να το κάνουμε με τρόπο που εμπλουτίζει τη ζωή μας αντί να την περιορίζει.

Η αλήθεια είναι ότι όλοι έχουν περάσει  από φάσεις όπου το gaming είχε γίνει προβληματικό. Το “ένα ακόμα spin”, έχει γίνει αιτία να ξοδευτούν χρήματα που δεν έπρεπε, ενώ άλλοι έχουν αγνοήσει φίλους και οικογένεια.

Δεν υπάρχει τέλεια ισορροπία. Δεν υπάρχει ένας μαγικός αριθμός ωρών που είναι “σωστός” για όλους. Αυτό που υπάρχει είναι η συνειδητή προσπάθεια να είμαστε τίμιοι απέναντι στον εαυτό μας για το πώς το παιχνίδι επηρεάζει τη ζωή μας.

Στο τέλος της ημέρας, τα games είναι ψυχαγωγία. Μπορούν να μας βοηθήσουν να χαλαρώσουμε, να μάθουμε, να συνδεθούμε με άλλους, ακόμα και να εξερευνήσουμε νέους κόσμους και ιδέες. Αλλά όπως κάθε εργαλείο, η αξία τους εξαρτάται από το πώς τα χρησιμοποιούμε.

Ίσως το πιο σημαντικό – και το πιο δύσκολο – είναι να μάθουμε να ακούμε τον εαυτό μας και να είμαστε ειλικρινείς για το τι πραγματικά χρειαζόμαστε. Μερικές φορές χρειαζόμαστε το gaming ως διαφυγή. Μερικές φορές χρειαζόμαστε λιγότερο χρόνο στην οθόνη και περισσότερη offline σύνδεση. Και μερικές φορές χρειαζόμαστε βοήθεια για να βρούμε τη σωστή ισορροπία.

21+ | ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ ΕΕΕΠ |Η ΣΥΧΝΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ EΘΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ | ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ: 2109237777 | ΠΑΙΞΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΚΑΙ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ